Saya tertarik
dengan hasil kajian yang dibuat oleh Dr. Mohd Hasrol Haffiz Aliasak et al. yang dilaporkan oleh Utusan Malaysia, 17 September 2014 mengenai
Tanah Rizab Melayu yang kini menyusut kepada 12 peratus atau 1.57 juta hektar
pada tahun 2009. Sedangkan keluasan tanah Rizab Melayu pada tahun 1931 adalah
sebanyak 23.92 peratus atau 3.1 juta hektar. Keadaan ini bercanggah dengan
salah satu dari amanat raja-raja Melayu semasa pembentukan Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu 1957 yang mahukan tanah Rizab Melayu perlu disimpan sebanyak 50
peratus (Utusan Malaysia, 17
September 2014).
Walaupun
banyak faktor diberikan kenapa peratusan keluasan tanah rizab Melayu semakin
menyusut seperti yang telah didedahkan oleh banyak kajian yang dibuat oleh para
penyelidik, namun tidak banyak usaha yang efektif untuk meningkatkan peratusan
tersebut. Orang Melayu seolah-olah lupa dengan sejarah dan falsafah kewujudan
tanah rizab melayu yang telah diwujudkan pada zaman penjajahan British hasil
daripada kebimbangan Raja-raja Melayu khususnya Sultan Perak, iaitu Sultan
Idris terhadap pelupusan tanah dalam kalangan masyarakat Melayu tanpa kawalan (Utusan Malaysia, 17 September 2014).
Kebimbangan tersebut wujud kerana terdapat dalam kalangan orang Melayu dalam
jangka masa 1930-an menggadaikan tanah mereka kepada kepada kaum bukan Melayu
disebabkan faktor ekonomi seperti masalah penanam padi, peladang dan nelayan
yang dibelenggu hutang. Bagi tujuan untuk melangsaikan hutang, orang Melayu
akan menjual tanah mereka. Masalah lain termasuklah masalah kurangnya kemudahan
kredit, peladangan tradisi, pengeluaran pertanian yang rendah, pemasaran yang
lemah, infrastruktur yang kurang, masalah pengangkutan, eksploitasi orang
tengah, lemah pengurusan dan kemiskinan yang dikaitkan dengan masalah orang
Melayu[1].
Justeru
itu, Enakmen Tanah Rizab Melayu telah diwujudkan pada tahun 1913. Enakmen ini
diperkenalkan bagi menghalang penukaran tanah tradisional Melayu kepada orang bukan Melayu dan untuk memastikan kawasan penanaman
padi dapat dikekalkan serta orang Melayu akan terus terlibat dengan aktiviti
penanaman padi. Enakmen ini juga bertujuan untuk menghalang orang Melayu
membuat keuntungan yang cepat melalui penjualan tanah bagi tujuan perladangan dan kegiatan
perdagangan yang lain. Ia juga menghalang orang Melayu yang berhutang menjual
tanah mereka kepada pemberi pinjaman.[2]
Cadangan awal tanah rizab Melayu hanya bermula di negeri-negeri Melayu
Bersekutu seperti Perak, Selangor, N. Sembilan dan Pahang. Enakmen Rizab Melayu
1913 kemudiannya telah dipinda dan diganti dengan Enakmen Rizab Melayu 1933
yang berkuat kuasa pada 15 Disember 1933 (Mohamad Said Abdul Kadir, 1987).
Pindaan ini dibuat bagi menyediakan perlindungan kepada kepentingan orang
Melayu terhadap tanah mereka. Di bawah Enakmen ini, Menteri Besar mempunyai
kuasa melalui kelulusan dari Majlis Raja Melayu di negeri tersebut
mengisytiharkan tanah dengan sempadan tertentu sebagai Tanah Rizab Melayu. Walau
bagaimanapun, Menteri Besar juga mempunyai kuasa melalui kelulusan Majlis Raja
Negeri membatalkan pengisytiharan Tanah Rizab Melayu yang telah dibuat melalui
notis, sama ada keseluruhan atau sebahagiannya atau mengubah pengehadan
sempadan Tanah Rizab Melayu.[3]
Di bawah Seksyen 7, Enakmen Rizab Melayu telah menetapkan bahawa tanah-tanah
ini tidak boleh dipindah milik, dijual, diberi pajak atau melalui cara lain
kepada orang atau badan yang bukan Melayu. Melalui peraturan yang ketat ini
dapat memastikan tanah-tanah tersebut akan tetap dimiliki oleh orang Melayu
sahaja dan tidak jatuh ke tangan kaum bukan Melayu.[4]
Selepas tamat
Perang Dunia Pertama, imigran asing telah membuka dan membangunkan tanah serta
sumber alam di negara ini. Justeru untuk melindungi orang Melayu daripada
persaingan dan kekuatan ekonomi kaum lain yang semakin berkembang tersebut,
maka Enakmen Rizab Melayu telah digunakan bagi mengasingkan tanah di kawasan
tertentu sebagai tanah rizab Melayu. Di bawah Enakmen Tanah Rizab Melayu itu
ialah Residen Negeri melalui kelulusan dari Majlis Raja (Ruler-in-Council) berkuasa mengisytiharkan kawasan tertentu sebagai
Tanah Rizab Melayu[5]
dan mengubah suai batas serta sempadan Tanah Rizab Melayu dan memasukkan
sebarang tanah yang sebelum ini berada di luar Tanah Rizab Melayu. Tanah yang
dikategorikan sebagai Tanah Rizab Melayu tidak boleh dijual atau digadai kepada
orang bukan Melayu. Umpamanya, dalam Enekmen Tanah Rizab Melayu Kelantan Tahun
1930 Seksyen 6 menyatakan “No State
Land include in a Malay Reservation shall be sold, leased or otherwise dispose
of (otherwise than by Temporary Occupation Licence for a period not exceeding
one year) to any person not being a Malay, save as provided in this Enactment”
(Government of Kelantan, Enactment No.18 of 1930, The Malay Reservations
Enactment, 1930).
Walau
bagaimanapun, terdapat juga kes yang berkaitan dengan tanah milik orang Melayu
yang berada dalam lingkungan rizab Melayu telah
dilelong kepada kaum bukan Melayu bagi melangsaikan hutang mereka, iaitu
kepada golongan Chettiar. Di Kota
Star, Kedah terdapat tanah rizab Melayu telah dilelong kepada bukan Melayu bagi
melangsaikan hutang kepada Chettiar. Contohnya, Civil Case No. 274/51, Land Office, Kota Star, Kedah. antara
A.K.R.M.M.K Meyappa Chettiar (Plantiff) vs. Ahmad Yusof (Defendant). Presiden
Majlis Negeri telah membenarkan tanah milik Ahmad Yusof di bawah rizab Melayu
dilelong di kalangan bukan Melayu mengikut Perkara 12 Undang-undang 34/51.
Begitu juga tanah bendang Haji Musa yang berstatus tanah rizab Melayu yang
terletak di Mukim Bukit Raya, Kota Star telah diluluskan untuk dilelong bagi
melangsaikan hutang kepada S.S.T. Palaniappa
Chetty yang berjumlah $300 (Lihat Fail No. 371-1352, Departmental Papers, DL 250/52, Arkib Negara Malaysia).
Selalunya
tanah yang dilelong tersebut akan dibeli oleh orang bukan Melayu kerana mereka
dapat membeli dengan harga yang tinggi dan mereka berhak mengeluarkannya
daripada status Tanah Rizab Melayu. Menurut Dr. Mahathir Mohamad, di Kedah
beribu-ribu relung tanah padi telah jatuh ke tangan bukan Melayu disebabkan
peruntukan tersebut. Undang-undang tersebut tidak secara keseluruhannya
menyekat tanah-tanah yang bernilai tinggi daripada dikeluarkan dan ditukar
menjadi kepunyaan orang bukan Melayu. Undang-undang ini telah mengusir orang
Melayu ke tanah-tanah yang tidak bernilai, sementara orang bukan Melayu
terutama orang Eropah telah mengambil alih tanah-tanah yang mempunyai bijih dan
dapat ditanam dengan getah.[6]
Hakikat tersebut turut diakui oleh Raja Mohar bin Raja Badiozaman apabila
beliau menyebutkan:
The Malay Reservation Enactment has
undoubtedly been an effective measures in securing for the Malays their
interest in land. But this security is not permanent or irrevocable. There is
always the threat that an area declared a Malay Reserve may be de-reserved
either wholly or in part by the Government of the State. So that the protection
or privilege which the Government gives to the Malays with one hand, can be
taken away by other. There have been a number of occasions in the past when
lands declared to be a Malay Reservation were found to contain rich tin
deposits and thee Reservation oder was revoked to allow foreign mining
companies to exploit the land...[7]
Sememangnya
semenjak dari pengwujudan Tanah Rizab Melayu pada tahun 1913 walaupun bertujuan
menghalang dari penukaran tanah kepada kaum bukan Melayu namun pelaksanaannya masih
menimbulkan kritikan. Sebelum merdeka, kritikan
yang selalu ditimbulkan ialah mengenai kesan tanah rizab Melayu terhadap
pengecilan saiz tanah orang Melayu dan mengasingkan orang Melayu ke kawasan
mundur dengan kegiatan tradisional yang kurang produktif. Umpamanya, Tunku
Abdul Rahman ketika berucap pada 26 Ogos 1951 telah mengkritik dasar British
tersebut yang menyebabkan orang Melayu yang tinggal di bandar-bandar telah lari
jauh ke hulu-hulu dan ke tepi hutan. UMNO pada pandangannya perlu memperjuangkan
supaya tanah di bandar-bandar mesti diperuntukkan kepada orang Melayu. Menurut
Tunku:
Yang saya maksudkan dengan “Tanah
Reserve” untuk Melayu itu bukanlah seperti settlement malahan saya kehendaki
ialah mana-mana tanah kosong di dalam bandar yang masih menjadi hak kerajaan
hendaklah disimpankan untuk Melayu. Saya bercakap atas perkara ini ialah untuk
menjaga taraf Melayu dan semangat Melayu supaya boleh dikatakan yang Melayu
berhak di dalam negeri ini”[8].
Kini walaupun
Malaysia sudah mencapai kemerdekaan, namun isu yang berhubung Tanah Rizab Melayu masih berbangkit.
Sebelum merdeka, kita menyalahkan British yang menjadi faktor tanah rizab
Melayu jatuh ke tangan orang lain dan menyebabkan orang Melayu duduk di luar
bandar. Namun kini setelah Malaysia merdeka selama 57 tahun, tanah rizab Melayu
masih lagi menjadi kebimbangan orang Melayu. Antara kebimbangan orang Melayu ialah fakta berlakunya penyusutan berkali-kali ganda tidak hanya sebuah negeri sahaja malah peratusan keluasan tanah
rizab Melayu seperti di negeri Selangor, Pahang dan Negeri Sembilan mencatatkan penurunan lebih 50 peratus daripada jumlah asal yang diisytiharkan
Tanah Rizab Melayu (Tanah Rizab Melayu hilang?, Utusan Malaysia, 17 September 2014). Justeru itu, setiap pemimpin Melayu harus mengingati
semula ucapan Tunku Abdul Rahman pada tahun 1951 yang mengesa supaya tanah rizab Melayu
dipelihara dan tanah kosong yang berada di bandar disimpan untuk orang
Melayu.
[1] Dato’ Nik Abdul Rashid
bin Nik Abdul Majid, “ Malay Reservation Land: Concepts”, Seminar Tanah
Rizab Melayu-Perspektif Pembangunan, 28 September 1993, Jabatan Pernilaian
dan Perkhidmatan Harta, Kementerian Kewangan, Malaysia.
[2]James V. Jesudason, Ethnicity and the Economy: The State,
Chinese Business and Multinational in Malaysia, Singapore: Oxford University
Press, 1989, hlm. 38.
[3] Dalam Enekmen Tanah
Rizab Melayu Kelantan, 1930 menyebutkan dalam Seksyen 4, subseksyen (iii) His Highness the Sultan in Council may also by notification
(a)
alter the bounderies of
any Malay Reservation; or
(b)
Revoke any notification
made under sub-section (i) wither as to the whole or any part of the area
therein reffered to; or
(c)
Include in any Malay
Reservation any land excluded therefrom
(Lihat Government of Kelantan,
Enactment No.18 of 1930, The Malay Reservations Enactment, 1930).
[4] Lihat Raja Mohar bin
Raja Badiozaman, “Malay Land Reservation & Alienation”, INTISARI, Vol.1, No.2, hlm. 20-21.
[5] Ibid. hlm. 20.
[6] Dr. Mahathir Mohamad, Dilema Melayu, hlm. 89-90.
[7] Raja Mohar bin Raja
Badiozaman, “Malay Land Reservation & Alienation”, INTISARI, Vol.1, No.2, hlm. 23.
[8] Lihat ucapan Tunku Abdul
Rahman yang pertama setelah dilantik sebagai Yang Di Pertua baru UMNO pada 26 Ogos 1951 dlm. Ibrahim Mahmood, Sejarah Perjuangan Bangsa, hlm. 317.
